Abstract:
سلاح ابزاری کهن در دست بشر برای دفاع یا تهاجم بوده است. در جنگ ها از سلاح هایی استفاده شد که وحشیانه و بی رحمانه بوده و آسیب های بیش از اندازه و غیرلازمی بر بشریت وارد کرده است و با این سلاح ها، هزاران انسان بی گناه به خاک و خون کشیده شد ه اند. همین موضوع سبب شد که دلسوزان جامعه بشری برای کاهش مصائب و ویرانی های جنگ، با هدف حمایت از حقوق نظامیان و غیرنظامیان، قواعد و مقررات بشردوستانه ای را تدوین نمایند. در این راستا، مهم ترین تاکید این قواعد بر محدویت و ممنوعیت حق طرفین مخاصمه در انتخاب و استفاده از برخی تسلیحات، از جمله سلاح های کشتار جمعی، بوده
است، موضوعی که آیین اسلام چهارده قرن پیش نه تنها در مقام فکر و گفتار بلکه در مقام عمل آنها را مورد توجه قرار داده است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ خواهد داد: از دیدگاه اسلام و حقوق بین المللی بشردوستانه، قواعد حاکم بر ممنوعیت سلاح های کشتار جمعی شامل
چه مواردی می شود؟ نتیجه کلی ای که از این پژوهش حاصل شد این است: اسلام بسیار جامع تر و کامل تر بر ممنوعیت ساخت، تولید وکاربرد سلاح های کشتار جمعی تاکید کرده است
Machine summary:
"(عمیدزنجانی، 1383: 170) این پژوهش در نظر دارد مهمترین قواعد حاکم بر ممنوعیت برخی از تسلیحات، از جمله سلاحهای کشتار جمعی، را درکنوانسیون های بشردوستانه با آموزههای اسلامی با استفاده از منابعی چون قرآن و سیرۀ نبوی و علوی و نیز آرا و عقاید فقها در باب جهاد تبیین و مقایسه نماید، تا اولا، جامعۀ بینالمللی با دیدگاههای واقعی اسلام در این باره آشنا شود و ثانیا، با تبادل آموزههای بشردوستانه با پیروان سایر ادیان، زمینههای مشترکی برای حمایت و صیانت از کرامت انسانی رزمندگان و غیر نظامیان در مخاصمات مسلحانه ایجاد گردد.
این قاعدۀ اساسی بشردوستانۀ اسلامی ـ یعنی خارج نشدن از حدود عدالت و انصاف، و گام نگذاشتن به طریق استبداد و ستمگری در منازعات مسلحانه ـ اگر به زبان امروزی بیان شود، بیتردید، نه تنها مقدم بر اعلامیۀ 1868 سن پترزبورگ 1 و اصل مارتنس 2 است، که در مقررات 1907 لاهه و نیز در مادۀ 35 نخستین پروتکل الحاقی به کنوانسیون 1949 ژنو گنجانیده شده است، بلکه کاملتر و جامعتر میباشد، زیرا قاعدۀ درنظرگرفتهشده در پروتکل اخیر 3 تاحدی مبهم بوده و بیشتر نصحیتآمیز جلوه میکند تا اینکه «تنها هدف مشروع و قانونی که دولتها میبایست در طی منازعات مسلحانه برای نیل به آن کوشا باشند تضعیف نیروهای نظامی دشمن است.
(طباطبایی، 1374، ج2: 144) نتیجهگیری هرچند قرآن کریم مسلمانان را امر به قوی شدن در مقابل دشمنان نموده و فرمان داده است که برای بازدارندگی از هجوم دشمنان به کارآمدترین وسایل دفاعی روز مجهز شوند، نگاهی به سایر آیات قرآن کریم و سیرۀ پیامبر اعظم( نشان میدهد که منظور از این تجهیز مجهز شدن به ابزار متعارف دفاعی است، نه مجهز شدن به سلاحهای کشتار جمعی، زیرا تولید و بهکارگیری تسلیحات کشتار جمعی مغایر با اهداف عالیۀ انسانی اسلام است و نیز تعدی و افراط در جنگ، بهخصوص در حمله به افراد و غیرنظامیای که نقشی در جنگ ندارند، شمرده میشود."