Abstract:
خلیج فارس محور ارتباط بین قاره های اروپا، افریقا وآسیاست وبه عنوان مهمترین مرکز ارتباطی میان سه قاره وبخشی ازیک سیستم ارتباط بین المللی، دریای مدیترانه وسرخ واقیانوس هندواقیانوس کبیرواطلس را به هم پیوند می دهد. این موقعیت خلیج فارس موجب شده تا همواره و در هر عصری قدرتهای بزرگ برای تسلط بر این منطقه و کشورهای آن تلاش کنند. این تلاش قدرتهای بزرگ موجب حضور آنها در کشورهای منطقه شده است. حضور قدرتهای بزرگ، تاثیرات گسترده و عمیقی در کشورهای خلیج فارس بر جای گذاشته و تغییرات ژئوپلتیک کشورهای منطقه را به همراه داشته است. به گونه ای که ژئوپلتیک کشورها را در دوره های مختلف تاریخی متحول و دگرگون کرده است. چنانکه مطالعه هریک از کشورهای منطقه به خوبی این تغییرات را نشان می دهد. در این مقاله تاثیر حضور قدرتهای بزرگ بر ژئوپلتیک کشور بحرین مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس پرسشی که در صدد پاسخ به آن هستیم این است که "حضور قدرتهای بزرگ چه تغییراتی در ژئوپلتیک کشور بحرین ایجاد کرده است؟"موقعیت استراتژیک این مجمع الجزایر واهمیت آن باعث شده که همیشه مورد طمع قدرت ها ی استعماری قرار گیرد. مطالعه وضعیت بحرین در دوره های مختلف تاریخی نشان می دهد ژئوپلتیک آن همواره تحت تاثیر حضور قدرتهای بزرگ دچار دگر گونی شده تا وضعیت کنونی را پیدا کرده است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع واسناد مکتوب تلاش می شود تا این تغییرات و تحولات تبیین و توضیح داده شود.
Machine summary:
با توجه به تلاش دائمی قدرتهای بزرگ برای حضور در خلیج فارس و کشورهای آن، نظر به موقعیت ممتاز بحرین در خلیج فارس و قدمت تاریخی و تمدنی آن و همچنین به عنوان آبراه مهمی که محل عبور کشتی های تجاری بوده، این کشور همیشه مورد توجه قدرتهای جهانی قرار داشته و تلاش می شده از آن به عنوان یک پایگاه سیاسی، نظامی و اقتصادی استفاده شود.
برای تبیین این رابطه و پیدا کردن تأثیرات متغیر مستقل بر متغیر وابسته ، منطقه خلیج فارس و کشورهای آن از جمله بحرین به عنوان واحدهای سیاسی نفوذپذیر که تحت تأثیر محیط بین المللی قرار دارند، و قدرتهای بزرگی که در طول تاریخ در این منطقه نفوذ یا حضور داشته اند به عنوان بازیگران تأثیرگذار بر این منطقه ، در نظر گرفته شدهاند.
» (الهی، ١٣٩٣: ١٨) بنابراین ، با توجه به نیازهای سیاسی و اقتصادی قدرتها و تلاش برای بهرهوری از موقعیت های مختلف معمولا مناطقی موردتوجه قرار می گیرند که امکان بهرهوری بیشتر برای آنها وجود داشته باشد که منطقه خلیج فارس و به ویژه بحرین با دارا بودن ویژگی هایی، همیشه زمانها به عنوان مکانی شناخته میشده و می شود که قدرتهای خارجی به آن چشمداشت داشته اند.
» (سیف افجه ای، ١٣٨١: ٢١) حضور قدرتها و تحولات ژئوپلیتیک بحرین موقعیت ممتاز خلیج فارس و نواحی و مناطق آن در دوران مختلف و ارتباط با آبهای آزاد جهان به عنوان پل ارتباطی و شاهرگ حیاتی شرق و غرب عالم ، باعث توجه و حضور قدرتهای جهانی به آن می شده است که در این میان نقش ژئوپلیتیک برخی جزایر غیرقابل انکار بوده و به همین خاطر قدرتهای جهانی سعی در دست اندازی و تسلط و تأثیرگذاری بر آنها داشته اند.