Abstract:
تغییر اقلیم یکی از 15 چالش هزاره آینده جهان و یکی از 7 چالش اصلی آینده ایران است. هیات بینالدولی تغییر اقلیم (IPCC) با در نظر گرفتن سه پیشران اقلیمی، چهار سناریو محتمل تا سال 2100 ارائه کرده است که هر کدام از این سناریوها شاخصهای اصلی تغییرات اقلیمی همچون دما و بارش را توصیف میکنند. اما در خصوص پیامدهای مختلف این تغییرات در نقاط مختلف جهان پژوهشهای اندکی صورت گرفته است. تغییر اقلیم در 20 سال گذشته در ایران پیامدهای مخرب بسیار زیادی به همراه داشته است. ایران با واقع شدن در کمربند نیمه خشک جهان، در دو دهه گذشته با خشکسالی، بحران ریزگردها، تشدید مهاجرت، سیل، آلودگی هوا، نشست زمین، گرمای شدید، سرمای شدید، درگیری و نزاع محلی – منطقهای و ... مواجه شده است و پیشبینیهای مختلف حاکی از تشدید این پیامدها در آینده است. این پیامدها میتوانند ابعاد مختلف زیستمحیطی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی – امنیتی داشته باشند. در این پژوهش در پاسخ به این پرسش که در 30 سال آینده، پیامدهای نظامی – امنیتی منبعث از تغییرات اقلیمی در ایران کدامها هستند؟ با بهکار گیری روش چرخ آینده و تلفیق این روش با پنلهای خبرگی و جلسات ذهنانگیزی، چندین پیامد و تهدید نظامی – امنیتی در این حوزه مورد شناسایی قرار گرفته است. مهمترین این پیامدها: امنیت مرزی، امنیت اجتماعی، آشوب داخلی، درگیری خارجی و تحمیل هزینههای سنگین اقتصادی به نیروهای نظامی است.
Machine summary:
با توجه به جاری بودن 263 رودخانه مشترک مرزی مورد مناقشه در جهان و ساخته شدن بیش از 40 هزار سد بر روی آنها- که در حال حاضر در 10 نقطه جهان این سدسازیها منجر به بروز اختلافات بین دو یا چند کشور شده است- به نظر میرسد پیامدهای تغییر اقلیم حتی قادر خواهد بود تا محرک نیروهای نظامی علیه کشورهای دیگر و در نتیجه بروز تنش در روابط بینالملل شوند.
سازمان کشاورزی و غذای ملل متحد در گزارشی با عنوان تغییر اقلیم و امنیت آبی و غذایی با در نظر گرفتن وضعیت دما و بارش در اقصی نقاط جهان و با تاکید بر وضعیت خشکسالی در خاورمیانه، بر تخریب زیرساختیها اقتصادی و نظامی کشورهای این منطقه تحت تاثیر تغییرات اقلیمی میپردازد در این گزارش عنوان شده است که در آینده هر گونه عملیات نظامی حتی برای قدرتهای نظامی، بسیار سخت خواهد بود (FAO,2014) علیرضا کوچکی و همکارانشان در پژوهشی با عنوان بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر کشاورزی ایران با بکارگیری نرمافزارهای شبیه ساز و مدلهای اقلیمی، وضعیت غذایی ایران را در 30 سال آینده با توجه به وضعیت دما و بارش، چالشی و امنیتی توصیف کرده و این چالش را بخصوص در استانهای جنوب شرقی و مرکزی بیشتر مورد توجه قرار میدهند.