Abstract:
مشعشعیان (845-1176) یک دولت مستقل محلی با گرایش شیعی در ایران بود که پیش از صفویان ظهور و پس از صفویان سقوط کردند. شناخت این دولت میتواند به بررسی تاریخ تشیع در ایران کمک نماید. موضوعی که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است عقاید غالیانه آنها به تشکیل حکومتشان کمک نمود اما در مسیر حرکت خود با تحولاتی مواجه گشتند که به اعتدال نزدیک شدند. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال است که پیدایش مشعشعیان چگونه بوده و تحول باورهای آنها چه سیری داشته است؟. این پژوهش تاکید با شیوه توصیفی تحلیلی مسیر تحول این حکومت از والیگری به عالم پروری را کاویده است. این تحقیق نشان میدهد، مشعشعیان در سیر حرکت خود از پیدایش تا تحول و تربیت عالمان شیعی نقش ارزشمندی در تاریخ تشیع ایران ایفا نمودهاند.
المشعشعیة: دولة محلیة مستقلة ذات منحی شیعی ظهرت فی إیران قبل الدولة الصفویة وسقطت بعدها. وقد یساعد التعرف علی هذه الدولة علی دراسة تاریخ التشیع فی إیران. وهذا الموضوع قلیلا ما تطرقت له البحوث لحد الآن، ومما ساهم فی تشکیل هذه الحکومة معتقداتهم المتطرفة ولکنهم واجهوا خلال حرکتهم تطورات أدت إلی اقترابهم من الإعتدال. تحاول هذه المقالة أن تجیب علی السؤال عن کیفیة ظهور المشعشعیة وما هو المسیر الذی خطته لتغییر معتقداتها؟ ومنهجیة البحث فیها یعتمد علی الأسلوب الوصفی والتحلیلی لمسیرة التغییر الحاصل فی هذه الحکومة من حکم الوالی (والیکری) إلی إعداد العلماء. ویبین هذا البحث الدور الثمین الذی لعبته المشعشعیة فی حرکتها منذ الظهور إلی التغییر وإعداد العلماء الشیعة فی تاریخ الشیعة فی إیران.
Moshaashaeyan (1176-845) was an independent local government in Iran with a tendency to Shia which dawned before Safavian and disappeared after that. Realizing this government can help the historical studies of Shia. The matter that has not been mentioned yet is that their Gali beliefs helped them a lot to set a government though these beliefs has changed within time and they approached to moderation. This article tries to respond to this question that how was the dawn of this dynasty and what kind of alteration did their belief face? This research investigates the course of change from Valieism to instructing educated person through descriptive and analytical methods. This study indicates that moshaashaeyan had an important role in developing Shia scholars.
Machine summary:
(عبدالنبی قیم، مشعشعیان پژوهشی ارزشمند و در خور تقدیر، مجله آیینه پژوهش 93) در مقابل، چهل سال پیش جاسم حسن شبر پژوهشگر عراقی که از اعقاب سید محمد و از خاندان مشعشعی است در صدد دفاع از سید محمد برآمده و دو کتاب در این خصوص تألیف میکند با نامهای «تاریخ المشعشعین و تراجم اعلامهم» و «مؤسس دولة المشعشعیه و اعقابه فی عربستان و خارجها» و او هم جانبدارانه و بدون دستیابی به کتاب سید محمد یعنی کلام المهدی و بدون تحلیل اتهامات کسروی را بی پایه دانسته و حتی افعال و آراء مولی علی پسر سید محمد را نیز توجیه میکند.
(رنجبر، همان) مهدویت آموزه مرکزی و اساس اندیشه سید محمد به شمار میآید تا جایی که این موضوع حجم زیادی از کتاب کلام المهدی را پر کرده است که به وسیله آن خیزش اجتماعی مشعشعیان تبیین میشود.
(رنجبر، همان) عبدالنبی قیم نیز در این مورد میگوید، به نظر میرسد طرح الوهیت علی7 به عنوان یکی از ابعاد باورهای سید محمد بن فلاح تا حدودی مبالغه آمیز باشد.
(همان) بعد از درگذشت سید محمد در سال 870ق پسرش سلطان محسن به حکومت رسید و قلمرو نسبتا وسیع مشعشعیان در بخشی از خوزستان و جنوب شرقی عراق دوران آرامش و ثبات را تجربه کرد.
مهدویت آموزه مرکزی و اساس اندیشه سید محمد به شمار میآید تا جایی که این موضوع حجم زیادی از کتاب کلام المهدی را پر کرده است که به وسیله آن خیزش اجتماعی مشعشعیان تبیین میشود.