Abstract:
الگوهای توسعه و پیشرفت بهمثابه نرمافزار و پیشرانههای نظری تمدنیاند که هریک مبتنی بر مبانی و نظام اندیشهای خودویژۀ ادیان و مکاتب بشری برای پاسخ به یکی از فرانیازهای اصیل انسانی، یعنی خواهان رشد و پیشرفت طرح و ارائه شدهاند. الگوهای یادشده، خود از زیرالگوهایی در تمام ابعاد زیست فردی و اجتماعی انسان ازجمله الگوی پیشرفت سیاسی جامعه سامان یافتهاند. دستیابی به الگوی پیشرفت سیاسی جامعه مبتنی بر نظام اندیشهای رشدمحور قرآن کریم بهعنوان کاملترین کتاب آسمانی مصون از تحریف، هدف اصلی این نوشتار است. اکنون این سؤال مطرح است که قرآن کریم در راستای رشد و پیشرفت سیاسی جامعه، چه الگویی را معرفی میکند؟ روش پژوهش در ترسیم الگو و مؤلفههای آن، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی است و در کشف و تبیین اجزای مؤلفههای الگو، بهترتیب از تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی و توصیف و تحلیل بهره میبرد. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که مبتنی بر اندیشۀ رشد قرآنی، جهتگیری مطلوب سیاسی جامعۀ انسانی تکبُعدی و یکجانبهنگر نیست، بلکه با رویکردی معناگرا و جامع، در ساحات دوگانه زیست مادی و معنوی و در بستر سیر عبودیت الهی به سمت غایت رشد آن (قرب الهی) سامان مییابد.
Patterns of development and development are as civilized theoretical software and propellants, each designed and presented based on the principles and system of thought of human religions and schools of thought to respond to one of the most genuine human processes, namely, the growth and development of human beings. These patterns are themselves organized into sub-patterns in all aspects of human bio-social and social patterns, including the pattern of political progress in society. The main purpose of this paper is to achieve the pattern of political progress of society based on the growth of the Qur'anic thought-based system of the Holy Quran as the most complete divine book immune from distortion. The question now is, what pattern does the Holy Qur'an represent in the direction of the political development of society? The research method in drawing the model and its components is qualitative content analysis with deductive approach and in discovering and explaining the components of the model, it uses qualitative content analysis with inductive approach and description and analysis respectively. The findings of the present study show that based on the idea of Quranic growth, the political orientation of human society is not one-dimensional and one-sided, but with a meaningful and holistic approach, in the dual areas of biomaterial and spiritual, and in the context of the divine reverence towards its end. ) Will organize.
Machine summary:
تاکنون حرکت هاي دل سوزانه اي براي تبيين و تفسير رشد و سعادت انساني و ماهيـت و چيستي آن در ابعاد گوناگون حيات اجتماعي بشر بـه خصـوص بعـد سياسـي صـورت گرفتـه است ، مانند کتاب ها و مقالاتي که دربارٔە بايسته هـاي سياسـي جامعـۀ دينـي بـا رويکردهـاي مختلف نگارش يافته اند که در بخش پيشينه شناسي به پاره اي از آنها اشاره خواهد شد؛ امـا بـه نظر ميرسد اين تلاش ها ناهمگون و خالي از يک بيـنش سـاختاري و نظـام منـد در پـردازش يافته هاي دين شناختي و به طور خاص قرآن شناختي به اين مقوله بوده است ؛ به خصوص آنکـه مطالبات اکيد مديران سطوح کلان نظام مبنيبر پردازش الگوي اسلامي -ايراني پيشرفت براي تحقق تمدن نوين اسلامي که تحقيق حاضر در بعد سياسي اين کـلان الگـو سـخني آغـازين به شمار ميرود، ضرورت روي آوردن به اين مسئله را بيش ازپيش روشن ميسازد.
باتوجه به رويکرد درون ديني، ميتوان گفت «پيشرفت »، قرائت برون متني (غيرقرآني) از حرکت و فرايند روبه بهبوديافتگي است ؛ چنان که در قرآن کـريم مفـاهيمي چـون «صـلاح » (احزاب : ٧١)، «فلاح » (آل عمران : ٢٠٠)، «کمال » (مائده : ٣)، «هدايت » (مائـده : ١٦) و «رشد» (بقره : ٢٥٦) وجود دارد که ميتوان به نوعي آنها را بـا مفهـوم پيشـرفت تطبيـق داد؛ چراکه هدف از پيشرفت ، رسيدن به سعادت دنيوي و اخروي است که به دليل نهفتـه بـودن معناي تدريج در تکامل ، صلاح به همراه هدايتگري الهي در تحقق اين مهم نقش بسزايي را ايفا خواهد کرد؛ اما در اين ميان ، واژٔە «رشد» نسبت به ساير واژگان يادشـده ، از جامعيـت معنايي بيشتري برخوردار است و به تعبيري تمام مفاهيم يادشده را نيز در نظام معنايي خـود دارد؛ چنان که در لغت به معناي «هدايت شدن »، «تميز نيک و بد»، «استقامت به راه حق و قرار و پايداري در آن »، «رستگاري» و «نمـو کـردن » آمـده اسـت (دهخـدا، ١٣٧٧، ج ٨: ١٢٠٨٤).