Abstract:
«طلاق» بهعنوان مسئلهای اجتماعی، به لحاظ تاثیرات گسترده بر دگرگونی ساختار خانواده، حائز اهمیت بسزایی میباشد. قرآنکریم زوجین متقاضی طلاق را به رعایت آداب آن ملزم میکند و «احسان» در طلاق و جدایی همراه با حسن معاشرت را از لوازم آن میداند. با این توضیح، هر چند طلاق در اختیار زوج است؛ به این نکته مشروط است که مرد باید حقوق زن را به خوبی ادا کند: فامساک بمعروف و یا او را به احسان و نیکی طلاق دهد تسریح باحسان. این نوشتار که با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده به منظور دستیابی به دیدگاه قرآن کریم به بایستههای طلاق و چگونگی ایجاد سازگاری و تفاهم در فرایند این موضوع به سامان رسیده است. بدین منظور ابتدا با تحلیل محتوایی، ساختاری کلی موضوع مورد مطالعه مشخص شده و سپس دادهها جمع اوری و مویدات فقهی، تفسیری، روانشناختی و حقوقی گردآوری شده است.
نتایج نشان میدهد که هیچ راه حل اساسی و قابل اطمینانی برای رفع مشکلات جدایی از همسر، به جز توافق، همدلی و همکاری زن و شوهر طلاق گرفته، وجود ندارد و ناگفته پیداست که تنها با برخورداری دو همسر از سطح بالایی از پایبندی به موازین اخلاقی، از جمله بخشایش، انعطاف و مواسات میتوان سازگاری را از آنان انتظار داشت و تاکید قرآن در چندین آیه بر طلاق توام با نیکوکاری یا طلاق شایسته، از شواهد این مدعاست.
Machine summary:
نتایج نشان میدهد که هیچ راه حل اساسی و قابل اطمینانی برای رفع مشکلات جدایی از همسر، به جز توافق، همدلی و همکاری زن و شوهر طلاق گرفته، وجود ندارد و ناگفته پیداست که تنها با برخورداری دو همسر از سطح بالایی از پایبندی به موازین اخلاقی، از جمله بخشایش، انعطاف و مواسات میتوان سازگاری را از آنان انتظار داشت و تأکید قرآن در چندین آیه بر طلاق توأم با نیکوکاری یا طلاق شایسته، از شواهد این مدعاست.
در اکثر پژوهشها، موضوع طلاق بهعنوان آخرین راهکار برای خروج از بن بست در زندگی زناشویی بیان و به آسیبها و روشهای پیشگیری از آن پرداخته شده است؛ ولی با این رویکرد که در صورت وقوع طلاق چگونه آسیبهای آن کاهش یافته و زوجین به صورت مسالمت آمیز و با آرامش از یکدیگر جدا شوند؛ به پژوهشی که الگوی قرآنی را مورد بررسی قرار داده باشد، دست نیافتیم.
آخرین حکم آیه مورد بحث این است که «زنان مطلقه را به طرز شایستهاى رها کنید» (وَ سَرِّحُوهُنَّ سَراحاً جَمِیلًا( «سراح جمیل» به معناى رها کردن توأم با محبت و احترام، و ترک هر گونه خشونت و ظلم و ستم و بى احترامى است، بر این اساس همان گونه که در آیه 29 سورۀ بقره آمده است، یا باید همسر را به طور شایسته نگه داشت و یا او را با نیکى و احترام رها کرد: (فَإِمْساک بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ(.
علت اینکه قرآنکریم نگهداری و امساک زن را به این نکته مقید میکند که «معروف» باشد؛ آن است که ممکن است کسی بعد از طلاق برگردد و با همسر خود آشتی کند؛ اما منظورش از آشتی کردن ایجاد زحمت و دردسر برای او باشد.