Abstract:
هوای سالم و پاک ضروری ترین نیاز هر انسانی برای زیستن است. ازاین روست که کیفیت هوایی که تنفس میکنیم از اهمیت ویژهای برخوردار میگردد. در شرایط حاضر، مهمترین معضل زیست محیطی شهر تهران، آلودگی هوای این شهر بوده که آثار زیان بار آن بر سلامت، محیط زیست و اقتصاد، بر کسی پوشیده نیست و حل آن به یکی از مطالبات مهم اجتماعی تبدیل شده و ابعاد بین المللی نیز یافته است. پدیده آلودگی هوای تهران سالهاست که تهران را درگیر کرده و در چندین سال گذشته با ورود به فصل سرد و زمستان پایتخت نشینان را با معضل جدی روبه رو میکند و با وجود تمام اقدامات انجام شده برای ورود این مهمان ناخوانده، باز هم شاهد روزهایی هستیم که مدارس تعطیل میشود و طرح زوج و فرد کردن ماشین ها نیز همچنان ادامه میابد؛ اما آلودگی قرص و محکم پابرجاست. بخشی از این آلودگی مانند سایر کشورهای جهان ناشی از ازدیاد جمعیت، استفاده از سوختهای فسیلی، ترافیک سنگین، زیاد بودن وسایل نقلیه فرسوده، گسترش نامناسب صنایع و بی توجهی به مکان یابی صنایع میباشد و بخش دیگر آلودگی مربوط به وضعیت توپوگرافی و جغرافیایی شهر تهران میباشد که در دامنه جنوبی ارتفاعات البرز واقع شده و از شمال و مشرق به وسیله کوه های بلند محصور مانده است. همچنین تاثیر اقلیمی مانند بادهای آرام و پایداری هوا به همراه کمبود نزوالت جوی و وارونگی هوا در تشدید آلودگی هوای تهران بسیار موثر میباشند. در واقع پایداری جوی ناشی از وارونگی دما یکی از مهمترین علل افزایش پتانسیل آلودگی هوا بخصوص در کالان شهرها است. ازآنجایی که شدت و مدت زمان وارونگی بر روی شاخص کیفیت هوا (Index Quality Air)در نزدیکی سطح زمین تاثیرگذار است و هر چه میزان وارونگی شدیدتر باشد، سطح AQI باالتر میرود، لذا شناخت درست و صحیح از این پدیده به عنوان یکی از عوامل اصلی موثر بر کیفیت هواست، لزوم انجام این گزارش را بیشازپیش آشکار مینماید.
Machine summary:
ازآنجاییکه شدت و مدت زمان وارونگی بر روی شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index) در نزدیکی سطح زمین تأثیرگذار است و هر چه میزان وارونگی شدیدتر باشد، سطح AQI بالاتر میرود، لذا شناخت درست و صحیح از این پدیده بهعنوان یکی از عوامل اصلی مؤثر بر کیفیت هواست، لزوم انجام این گزارش را بیشازپیش آشکار مینماید.
2- آلودگی هوا در دهههای اخیر با توجه به رشد جمعیت، استفاده روزافزون از انرژی و بخصوص صنعتی شدن جوامع، انتشار ذرات و گازهای آلوده به جو شدیداً افزایش یافته که این امر سبب بروز مشکلات زیستمحیطی عدیدهای نظیر افزایش آلایندههای جوی، کاهش کیفیت هوا، گرمایش جهانی و غیره شده که بهتناسب آن، برخی بیماریها از جمله بیماریهای تنفسی، قلبی- عروقی و بعضی از سرطانها در مجامع انسانی افزایش یافته است.
افزون بر این در همه این گزارشها بیشترین روزهای آلوده در فصول سرد (ماههای آذر و دی) بیان شده است (گزارشها سالانه کیفیت هوای تهران، 1391 تا 1398) که شرایط جوی پایدار و وقوع پدیده وارونگی دمایی از عمدهترین عوامل تشدید کننده آلودگی هوا و افزایش غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از 5/2 میکرون در کلان شهر تهران بوده است (گزارش سالانه کیفیت هوای تهران، 1394).