Abstract:
مدل تخریب محیط زیست یکی از روش های ارزیابی آثار محیط زیستی است که آثار فعالیتهای انسانی را تحلیل و مقدار آن را به صورت کمی بیان میکند. این مدل در واقع یکی از انواع مدل های ریاضی است که در این بررسی برای مطالعه ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه بر شهر مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان به کار گرفته شده است. در این روش برای نمایاندن تخریب در واحدهای نشانزد (که بنا به مورد می تواند آبخیز، زیرحوزه ، شهر و شهرستان، واحد زیست محیطی، زیستگاه ها، یا شبکه باشد) از مدل های خطی استفاده می شود. برای دستیابی به این مهم، ابتدا محدوده شهرستان مسجد سلیمان به ۱۰۶۲ شبکه ۲۲۵ هکتاری (۶۶ سانتیمتر روی نقشه توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰) تقسیم و سپس، بر اساس مدل تخریب ضرایب تخریب برای واحدهای شبکه محاسبه شد. آسیب پذیری اکولوژیکی با استفاده از نقشه های شیب، ارتفاع، اقلیم، حساسیت سنگ مادر به فرسایش، خطر زمین لرزه، طبقات آسیب پذیری خاک، حساسیت هیدرولوژیک، پوشش گیاهی و زیستگاه محاسبه و طبقه بندی شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی، مشاهدات میدانی و نظرهای کارشناسان و افراد محلی، تعداد ۱۰ عامل تخریب در منطقه شناسایی و شدت آنها تعیین گردید. تراکم فیزیولوژیک هم از تقسیم جمعیت موجود در هر شبکه کاری بر وسعت زمینهای قابل کشت در هر شبکه به دست آمد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصه های مدل در نرم افزار Excell ضریب تخریب در هر یک از شبکه های کاری مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفت. ضرایب تخریب به دست آمده برای کلیه شبکه ها، بر اساس نظریه فازی در ۶ طبقه و ۳ دسته طبقه بندی و شبکه ها از نظرشدت و میزان تخریب با یکدیگرمقایسه شدند. بر اساس نتایج ۰۵/۲۱ درصد از مساحت کل شهرستان مستعد توسعه بیشتر، ۶۵/۷۴ نیازمند به بازسازی و ۳/۴ نیازمند حفاظت شناسایی شد.
Machine summary:
این مدل در واقع یكی از انواع مدل های ریاضی است كه در این بررسی برای مطالعه ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه بر شهر مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان به کار گرفته شده است.
در این روش برای نمایاندن تخریب در واحدهای نشانزد (كه بنا به مورد می تواند آبخیز، زیرحوزه ، شهر و شهرستان، واحد زیست محیطی، زیستگاه ها، یا شبكه باشد) از مدل های خطی استفاده می شود.
در همین راستا صفائیان و همكاران در بررسی میزان تخریب ناشی از توسعه در 11 زیر حوزه حاشیه جنوبی دریای خزر با استفاده از مدل تخریب مشخص كردند كه اكثر زیرحوزه های این مناطق دارای آسیب پذیری بالا و ضریب تخریب بالایی هستند.
جدول (1): مدل فازی طبقه بندی ضرایب تخریب {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (Makhdoum, 2002) معرفی منطقه مورد مطالعه شهرستان مسجدسلیمان در شمال شرقی استان خوزستان و در 125كیلومتری مرکز استان شهر اهواز واقع شده است.
در این پروژه با بازدید محیط و تحقیقات کتابخانه ای و میدانی ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه در شهر مسجد سلیمان با استفاده از مدل تخریب مورد بررسی قرار گرفته است، که نقشۀ محدوده مورد مطالعه و موقعیت آن نسبت به استان خوزستان در شکل زیر آورده شده است (شکل1).
این جدول برای تعیین اولویت توسعه به صورت مبنا قرار گرفت و سپس با استفاده از روی هم گذاری نقشه شبکه ها و ضرایب تخریب با نقشه پراکنش منابع طبیعی منطقه و نیز نقشه توپوگرافی در مورد اولویت توسعه شبکه ها تصمیم گیری شد.