Abstract:
روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه ای تاثیرگذار بر معادلات منطقهای و حتی جهانی، پس از پیروزی انقلاب در ایران دچار فراز و نشیبهای زیادی بوده است. این دو کشور همواره تعارضات متعددی را تجربه کردهاند. به طور کلی رقابتهای ژئوپلتیک، ژئواکونومیک، ایدئولوژیک و رویکرد سیستمیک نظام بینالمللی مبنای تشدید تنشها طی سالهای اخیر بوده است. با توجه به جایگاه ویژه دو کشور در عرصه منطقهای، تحلیل آینده مناسبات دو کشور ضرورتی انکارناپذیر است. در این پژوهش آینده روابط دو کشور ایران و عربستان سعودی به کمک روش دلفی مورد مطالعه قرار گرفته است. در اینجا پرسشنامه به شیوه لیکرت با طرح گزینههای مختلف طراحی شده و در اختیار اساتید و کارشناسان امر، قرار گرفت و در نهایت در دو مرحله جمعبندی پژوهش به دست آمد. سوال اصلی طراحی شده برای پژوهش حاضر به این شرح بوده که سناریوهای محتمل و ممکن در روابط ایران و عربستان طی یک دهه آینده کدامند و راهکارهای مدیریت تنشها در روابط دو کشور در چارچوبی راهبردی و سیاستگذارانه به شکل خواهد بود؟ این نتیجه حاصل گردید که عوامل معنایی، هویتی و ایدئولوژیکی در مقایسه با دیگر عوامل، همواره در صدر مولفههای تنشزا میان ایران و عربستان ایفای نقش میکند و بر حوزه های دیگر سایه میافکند. در نهایت پژوهش حاضر راهکارهای کوتاه مدت، بلندمدت و میان مدت برون رفت از چالشهای احتمالی در مناسبات منطقهای دو کشور را بررسی کرده است. مطالب این پژوهش در اتخاذ راهبردهای سیاست خارجی منطقهای جمهوری اسلامی ایران کاربرد خواهد داشت.
Relations between Iran and Saudi Arabia as two influential regional powers in the regional and global arena have been marked by ups and downs since the victory of the revolution in Iran. The two countries have experienced numerous conflicts in the past. In general, the geopolitical, geoeconomic, ideological and systemic competitions of the international system have been the basis of escalating tensions in recent years. Due to the Position of two countries in the regional arena Future analysis of relations between two countries is an undeniable necessity. In the present study, the future of relations between Iran and Saudi Arabia has been studied using Delphi method. Here, the questionnaire was designed in a Likert method and distributed to the professors and experts, and finally, it was completed in two stages. The main question of the present study is what are the possible scenarios in Iran-Saudi relations In the next decade and will the strategies for managing the tensions in the relations of the two countries be formulated in a strategic and Policy maker framework? The result was that, subjective, identity and ideological factors always play a key role in Tension escalates between Iran and Saudi Arabia compared to other factors. Finally, the present study examined the short-term, long-term and mid-term solutions to the potential challenges in the regional relations of the two countries. The contents of this study will be used in the Creation of regional foreign policy strategies of the Islamic Republic of Iran.
Machine summary:
بر اساس آن چه مورد اشاره قرار گرفت ، چارچوب نظری نوشتار حاضر مبتنـی بـر تلفیـق ٢٥١ سه بخشی رئالیسم ، نورئالیسم و سازه انگاری است که مطابق با شـاخص هـای مـورد نظـر در جدول زیر مسیر تحلیلی مقاله را مشخص مینماید: نظریه , شاخص ها و متغیرهای نظریه , شاخص های تبیین کننده کاربست تئوری در مقاله رئالیسم , *اهمیت مفهوم منافع و منـافع ملـی در چارچوب قدرت * تاکید بر مقوله خودیاری و بقاء * دولت کنشگر اصلی سیاست بین الملل * حاکمیـت فضـای بـی اعتمــادی در مناسبات میان کنشگران , * مساله هسته ای ایران و نگرانـی عربسـتان از بـه هم خوردن توازن قدرت در منطقه * تلاش دو طـرف بـرای افـزایش نقـوذ در عـراق ، سوریه و یمن در گستره دغدغـه هـای اسـتراتژیک و ژئوپلیتیک * حاکم شدن فضای معمای امنیت بـر مناسـبات دو طرف در استراتژی منطقه ای و بین المللی نورئالیسم , * آنارشی؛ مهمترین عامل تعیین کننـده سیاست بین الملل * تـلاش کشـورها بـرای بـه حـداکثر رساندن قدرت نسبی خود *حاکمیت سوء ظن و بـین اعتمـادی در روابط میان کشورها , * تشدید تنش بین دو طرف بـه واسـطه حضـور آمریکا در معادلات امنیتی منطقه * فقدان شکل گیری یک رژیـم امنیتـی مسـتقل و حاکمیت نوعی امنیت وارداتی در منطقه * تشدید فضای دستاوردهای نسـبی در ترتیبـات سیاسی، امنیتی منطقه میان دو کشور ســـــازه انگاری , *اهمیــت ســاختارهای هنجــاری و فکری به اندازة سـاختارهای مـادی در تحلیل * نقــش تعیــین کننــده هویــت هــا و هنجارها در شکل گیری منافع و کنش ها * قوام بخشی متقابل ساختار و کارگزار , * کشمکش دو طرف بر سر رهبری جهان اسلام * تشدید رقابت های ایدئولوژیک در منطقه * فقـدان تعریـف واحـد و مشـترک از امنیـت و رژیم امنیت منطقه ای * فقدان همگونی در باورهای فرهنگی، فکـری و سیاسی نخبگان دو کشور ٢.