Abstract:
نوع مواجهه مردم یک کشور در مقابله با تجاوز خارجی یکی از مهم ترین مسایل مورد توجه در هر دوره تاریخی است. این پژوهش در پی پرداختن به مسیله «الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز» در دوران قاجار است. پژوهش با این پرسش شکل گرفت که الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز در دوره قاجاریه به چه صورت بوده است و این الگو از ابتدا تا انتهای این حکومت چه تغییراتی داشته است؟ پس از بررسی جنگ های مختلف دوره قاجار مشخص شد که در طول این جنگ ها، الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز گاهی مثبت، گاهی منفی و درمواقعی نیز خنثی بوده است. نخستین و مهمترین نتیجه ای که این پژوهش بدان رسید این بود که بین برخی از عوامل مهم شکل گیری الگوی رفتار مثبت از قبیل رهبری و فرماندهی، روحیه، شکل گیری دفاع همه جانبه، مردم پایه بودن جنگ، تکلیف گرایی در جنگ، خودباوری ملی و... و فقدان آن ها که منجر به شکل گیری الگوی رفتاری منفی و یا نهایتا خنثی شده است، رابطه ی معنی داری وجود دارد.
نوشتار پیش رو، بر آن است که الگوی رفتار تاریخی مردم ایران در دوران قاجار در برابر دشمن متجاوز را استخراج و از آن برای استفاده بهتر در جنگ آینده بهره گیرد. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است که می توان از نتایج آن در استراتژی های دفاعی کشور بهره برد. داده های موردنیاز از راه مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از ابزار فیش گردآوری شده است.
Amongst the main important issues of every period is the way people deal with
foreign aggressions. The study tried to deal with Iranian people’s defensive pattern
against aggressive enemies in Qajar era. It sought to describe and discuss the changes
of the pattern from the beginning of the dynasty to the end. Investigating different
wars of Qajar era showed that the defensive patter of Iranian people against foreign
aggressions has been sometimes positive and sometimes negative and even neutral
in some cases. The data were collected using library resources. The most notable
result was that some of the influencing factors such as leadership, spirit,
comprehensive defense, people-oriented wars, task-oriented characteristics of the
wars, national self-confidence had resulted in forming positive behavior pattern and
the lack of such factors had resulted in negative or neutral patterns at best. The study
sought to explore historical behavior pattern of Iranian in Qajar era against
aggressive enemies and to propose them for probable future wars. The results of the
applied study can be sued for defensive strategies of Iran.
Machine summary:
الگوي دفاعي مردم ايران در جنگ هاي دوره ي قاجار قدير نجف زاده ١ - هادي مرادپيري 2 چکيده نوع مواجهۀ مردم يک کشور در مقابله با تجاوز خارجي يکي از مهم ترين مسائل مورد توجه در هر دورٔە تاريخي است .
بنابراين ، پژوهش حاضر بررسي تحليلي الگوي رفتار تاريخي مردم ايران در برابر دشمن متجاوز در دوران حکومت قاجار را مدنظر دارد و تلاش خواهد کرد تا از اسناد و مدارک دست اول براي تدوين اثر استفاده کند.
پس از بررسي جنگ هاي دورٔە قاجار اين واقعيت به اثبات رسيد که در شکل گيري الگوي رفتاري مثبت ، منفي يا خنثي نقش دولت يا حکومت بسيار تعيين کننده هست .
با بررسي جنگ هاي دورٔە اين دوره ، مشاهده شد که الگوي رفتاري مثبت در برابر دشمن متجاوز هنگامي شکل گرفته است که چندين عامل نقش کليدي داشته است .
با بررسي جنگ هاي دورٔە قاجار مشاهده شد که الگوي رفتاري منفي دربرابر دشمن متجاوز هنگامي شکل گرفته که چندين عامل نقش کليدي داشته است .
البته در چنين فضايي نيز بيش تر شرايط الگوي رفتاري منفي از قبيل رهبري سياسي ناکارآمد و نداشتن مقبوليت مردمي، وجود روحيۀ ضعيف نيروهاي نظامي، عدم شکل گيري دفاع همه جانبه در برابر دشمن ، ايجاد تشتت و اختلاف ميان ارکان مختلف جامعه ، عدم خودباوري ملي و خود اتکا نبودن در زمينه هاي مختلف موجوديت دارد.
در زير نمودار الگوي رفتاري تاريخي مردم ايران در برابر دشمن متجاوز در جنگ هاي دورٔە قاجار اعم از الگوي مثبت ، الگوي منفي و الگوي خنثي به همراه عوامل شکل گيري ارائه ميگردد.