Abstract:
پژوهش فرا رو با طرح مسائل مستحدثه در زمینهی ارتباطات فقه رسانه سعی دارد به رهیافت فقهی درباره موضوع جواب سلام مکتوب در فضای رسانهای عصر حاضر بپردازد. جواب سلام مکتوب در فقه رسانه در ذیل احکام (سلام و سماع فی الصلاه) مندرج است و درگاه فقهی مستقلی ندارد لذا در این مقاله نوعی تحلیل فقهی دربارهی پیشینهی این مسئله از جهت محتوایی شکل گرفته است، زیرا حکم سازی برای پاسخ به سلام مکتوب به تبع حکم سلام شفاهی تبین میشود. این موضوع در چهار وجه صورت سازی میشود: ارتباط فردی مکتوب سنتی، ارتباط فردی، مکتوب مدرن، ارتباط گروهی مکتوب سنتی، ارتباط گروهی مکتوب مدرن. اما نتایج پژوهش نشان داد در ارتباطات مکتوب میان فردی مدرن و سنتی به طور مطلق پاسخ سلام واجب است و در ارتباط گروهی مدرن و سنتی حکم آن بسته به نوع محاوره و کارکرد آن فرق دارد. وجوب فوریت پاسخ سلام مکتوب فقط در دو نوع ارتباط اعم از مکتوبات بین فردی و گروهی مدرن ثابت شد.
Machine summary:
جواب سلام مکتوب در فقه رسانه در ذيل احكام (سلام و سماع فی الصلاه) مندرج است و درگاه فقهی مستقلی ندارد لذا در اين مقاله نوعی تحلیل فقهی دربارهی پیشینهی این مسئله از جهت محتوایی شکل گرفته است، زیرا حکم سازی برای پاسخ به سلام مکتوب به تبع حکم سلام شفاهی تبین میشود.
تبیین رویکرد فقاهتی پاسخ سلام مکتوب در فقه شیعه قبل از ورود به ادلهی اثباتی برای حکم پاسخ سلام مکتوب لازم است به بحث پیرامون حجیت و اعتبار مکتوبات در فقه شیعه پرداخته شود تا بعد از اثبات حجیت آن به تحلیل و تبیین مصادیق و احکام زیر مجموعهی آن توجه شود مکتوبات در ابواب مختلف فقه شیعی دارای نماد و کاربرد فقهی است به طور نمونه برای اعلام قصد و نيت، اتخاذ تصمیمات، انعقاد عقود، مکتوبات نقش مهمی را ایفا کنند حداقل پنج دليل براي اثبات اعتبار مکتوبات در منابع علمی تشیع بيان شده است که عبارتاند از: 1- تاکيد قرآن کريم بر نوشتن و مکتوب کردن در قرآن کريم آيات زيادي وجود دارد که جايگاه نوشتار و قلم را به خوبي بيان کرده است.
اما مناط و ملاک در ارتباطات گروهی مدرن نیز مانند سنتی بر دو ملاک (تعامل و کارکرد) تعریف میشود قطعا در این گونه محاورات ارتباط مستقیم الکترونیکی (آنلاین) و ارتباط غیر مستقیم الکترونیکی (غیر آنلاین) نقش تعامل پررنگ تر است به خلاف نامه نگاری سنتی که جریان تعامل و یکسو بودن آن حکم وجوب را کم رنگتر میکرد اگر چه تحقق یکی از دو ملاک برای حکم سازی کفایت خواهد کرد؛ به عنوان مثال فردی که از پشت دیوار سلام میکند، فقهاء جواب آن را واجب دانسته و مصداق آیه قرار میدهند.