Abstract:
انسان بهعنوان موجودی چندبعدی از دیرباز موردتوجه تربیت انبیاء الهی بودهاست. شناخت ابعاد وجودی و زوایای نفس او در فرایند تربیت از اهمیت ویژهای برخورداراست. هرجزئی از اجزای وجودی انسان چه در جسم و چه در نفس دارای کارکَردی برای خود بوده و رسالتی برعهدهدارد و انسان در مسیر رشد و تعالی از ظرفیت آن بهرهمندمیشود. در این میان قوۀ خیال بیشترین ظهور را در عالم کثرات و در بین مردم دارد. این تحقیق با رویکردی ایجابی به قوه خیال و با روش تحلیلی- توصیفی درصدد تبیین عقلی نقش و جایگاه این قوه در تربیت دینی انسان از منظر حکمت و عرفان اسلامی است. بر این اساس بعد از بررسی حقیقت تربیت دینی و توجه به سطوح مختلف ادارک تصوری وتصدیقی متربی در فرایند تربیت از یک سو و جایگاه خیال بهعنوان حدّواسط بین حس و عقل و خصوصیات بارز آن از جمله خلاقیت و محاکات و همچنین ارزش معرفتشناختی ادارکات خیالی بهویژه در تطبیق با عالم خیال منفصل از سوی دیگر، با بهرهگیری از آموزههای عرفان و حکمت اسلامی درمقام اثبات عقلی نقش خیال به عنوان نقطه آغازین تربیت دینی انسان است.
Human being as a multidimensional creature has been always an important subject in prophet’s divine training. Knowing all dimensions of the man, either its body or soul have a special function and message in the path of sublimation. The phantom is one of the most effective elements among diversities especially the human beings. Ion This article studies the position of phantom in religious training based on Islami mysticism and wisdom. The research method is descriptive analysis with a positive approach to the subject. At first it describes the conceptual and confirmative cognition of the religious training. Then it focuses on the wisdom as a medium and some features such as creativity, mimesis, and epistemic values of conceptual cognition. Finally, we disproved that wisdom is the starting point of religious training.
Machine summary:
این تحقیق با رویکردی ایجابی به قوه خیال و با روش تحلیلی- توصیفی درصدد تبیین عقلی نقش و جایگاه این قوه در تربیت دینی انسان از منظر حکمت و عرفان اسلامی است.
بر این اساس بعد از بررسی حقیقت تربیت دینی و توجه به سطوح مختلف ادارک تصوری وتصدیقی متربی در فرایند تربیت از یک سو و جایگاه خیال بهعنوان حدّواسط بین حس و عقل و خصوصیات بارز آن از جمله خلاقیت و محاکات و همچنین ارزش معرفتشناختی ادارکات خیالی بهویژه در تطبیق با عالم خیال منفصل از سوی دیگر، با بهرهگیری از آموزههای عرفان و حکمت اسلامی درمقام اثبات عقلی نقش خیال به عنوان نقطه آغازین تربیت دینی انسان است.
نگاه دوم به قوه خیال توجه به ظرفیت آن در توجیه و تبیین باورهای دینی و کاربست آن در تربیت دینی انسان بهخصوص عموم افراد جامعه است که موردنظر این مقاله است.
قصص انبیاء در قرآن نمونه بارزی از سبک تربیتی قرآن کریم در تربیت دینی است که در مقام ارائه مصداق برای مفاهیم دینی و اخلاقی و انسانی است بهطوری که در قامت یک مربی، متناسب با ویژگیهای مخاطب و انسان به این مهم همت گماردهاست.
(ابنعربی، 1993: 13) جودةالتخییل در مربی(نبی) نکته دیگری که در ضرورت توجه به جایگاه قوه خیال در تربیت دینی از منظر حکمت اسلامی قابلتأمل است شرطی از شروط انبیای الهی بهعنوان مربی انسان است که در کتب حکمی و فلسفی موردتأکید است.