Abstract:
سابقه و هدف: برخی از نظریهپردازان علت اصلی ظهور بحرانهای محیط زیست را آموزههای ادیان میدانند. برای نمونه کیت توماس به بخشی از آیات قرآن کریم اشاره میکند و آن را موجب شکلگیری آسیبهای مختلف زیستمحیطی قلمداد میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی انتقادی دیدگاه کیت توماس بود. در این بررسی انتقادی تلاش شده است از گزارههای اعتقادی-کلامی با محوریت گزارههای قرآن کریم استفاده شود.
روش کار: این مطالعۀ کیفی با رویکرد تحلیل محتوا در جهت نقد دیدگاه کیت توماس صورت گرفته است. در این مطالعه، دادهها با استفاده از مصاحبههای عمیق انفرادی با 18 نفر از خبرگان گردآوری شده است. در مرحلۀ نخست با هر یک از خبرگان که متخصص در این مسئله بودند مصاحبهای انجام شد و پس از ثبت و تحلیل، نگارش تحقیق صورت گرفت. مولف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است.
یافتهها: یافتههای تحقیق حاکی از آن است که هر یک از خبرگان با توجه به مبانی کلامی قرآن کریم به بخشی از نقد کیت توماس پرداختهاند. به اعتقاد آنان کیت توماس نتوانسته است معانی دقیق و صحیح هر یک از «خلافت الهی در زمین»، «اشرفیت انسان در میان مخلوقات» و «مالکیت و آزادی انسان» را به نیکی درک کند.
نتیجهگیری: با توجه به آنچه از آموزههای اعتقادی-کلامی قرآن کریم استفاده میشود، کیت توماس نتوانسته است به درک درستی از رابطۀ اسلام و محیط زیست دست یابد. رهنمونهای مختلفی مانند «مسئولیتپذیری»، «عدالتورزی»، «اراده و اختیار درست»، «ذیشعور بودن مخلوقات» و «وحدت وجود» در قرآن کریم وجود دارد که بهکارگرفتن آنها موجب حفاظت و شکوفایی بیشتر محیط زیست میشود. با توجه به اینکه هیچ نوشتاری دربارۀ این مسئله مشاهده نشده، تحقیق حاضر دارای مسئلهای نو است.
خلفیه البحث واهدافه: یری بعض المنظرین واصحاب الرای ان الکوارث البیيیه التی یشهدها العالم هی نتاج تعالیم الادیان. علی سبیل المثال یشیر کیت توماس الی بعض ایات القران الکریم ویزعم ان هذه الایات کانت سببا فی حدوث کوارث بیيیه مختلفه. تسعی هذه الدراسه ان تقدم نقدا علمیا لاراء کیت توماس. کما ترکز هذه الدراسه علی المقولات العقايدیه/الکلامیه فی القران الکریم وتشرح المقولات القرانیه فی هذا الشان.
منهجیه البحث: تهدف هذه المقاله النوعیه لنقد اراء کیت توماس من خلال تحلیل مضمون ارايه ونظریاته. اما معطیات الدراسه والمصادر التی اعتمدت علیها فهی نتیجه مقابلات معمقه مع خبراء هذا المجال وتحلیل نظریاتهم. ففی المرحله الاولی اجریت مقابله مع جمیع الافراد المشارکین فی الدراسه کل علی حده واستخراج النتايج من المقابلات. فان مولفی البحث لم یشیروا الی ای تضارب فی المصالح.
المعطیات: افادت نتايج البحث ان کل الخبراء المشارکین فی الدراسه تناول اراء کیت توماس من وجهه نظره ومن منطلق المبادي الکلامیه فی القران الکریم. واکد الخبراء ان کیت توماس عجز علی ما یبدو عن معرفه بعض المقولات الاساسیه معرفه معمقه و دقیقه. مقولات مثل «خلافه الله علی ارضه»، و«الانسان اشرف المخلوقات»، و«حریه الانسان وحقوق الملکیه» بقیت فی هاله من الغموض بالنسبه الی کیت ولم یستطع معرفتها معفره دقیقه.
الاستنتاج: نظرا الی تعالیم العقايدیه والکلامیه فی القران الکریم، لم یستطع کیت توماس فهم الاسلام وعلاقته بالبیيه. فثمه ارشادات ونصايح مثل «قبول المسوولیه»، و«بسط العدل»، و«الدقه فی الاختیار الصحیح»، و«الاعتقاد بوجود شعور وفهم للکاينات»، و«وحده الوجود» فی القران الکریم یمکن فی حال استخدامها ان تحافظ علی البیيه وتصونها من التغیرات المناخیه وغیرها من الاضرار البیيیه. وبالنظر الی ان ایا من الباحثین لم یتطرق الی هذا المجال، فان الدراسه توصلت الی نتايج جدیده جدیره بالاهتمام
Background and Objective: Some theorists consider the teachings of religions to be the main cause of environmental crises. For example, Keith Thomas refers to some verses of the Holy Qur'an and considers them to be the cause of various environmental damages. The main purpose of this research is to critically examine the views of Keith Thomas. In this critical study, an attempt has been made to use the doctrinal-theological propositions of the Holy Qur'an with a qualitative approach.
Methods: This qualitative study was conducted with a content analysis approach to critique the perspectives of Keith Thomas. In this study, data were collected using in-depth interviews with 18 experts. In the first stage, each of the experts who specialized in this issue was interviewed and after recording and analysis, the research was written. The author reported no conflict of interests in this study.
Results: The research findings indicate that each of the interviewed experts criticized Keith Thomas based on the Quranic teachings. According to them, Keith Thomas has not been able to properly and correctly understand the exact meanings of "divine caliphate on earth", "human nobility among creatures" and "human ownership and freedom".
Conclusion: According to what is used in the doctrinal teachings of the Holy Qur'an, Keith Thomas did not gain an understanding of the relationship between Islam and the environment. There are various guidelines in the Holy Qur'an such as "responsibility", "justice", "right will and authority", "consciousness of creatures" and "unity of existence", the application of which will lead to greater protection and prosperity of the environment. Given that no writing has been observed on this issue, the study has addressed a new issue