Abstract:
رودخانه مرزی هیرمند (هلمند) که از کوههای هندوکش افغانستان سرچشمه میگیرد، در ابتدای مسیر، رودخانه کوچکی است، ولی در طول مسیر رودخانههای دیگری از جمله ارغندآب و اورزگان نیز به درون آن میریزند و رودخانه بزرگ هیرمند تشکیل میشود که پس از حدود 1100 کیلومتر به دریاچه هامون در سیستان ایران میریزد. از دیرباز رودخانههای مرزی به عنوان یکی از مهمترین عوارض طبیعی، همواره منشا اختلافات بسیاری در روابط بین دولتها و کشورها محسوب میشوند. رودخانه هیرمند به عنوان شریان اصلی دریاچه هامون، رودخانه مرزی ایران و افغانستان است که سبب بسیاری از مجادلات مرزی از ابتدای مرزبندی مشخص بین این دو کشور تا به امروز بوده است. عدم پایبندی افغانستان به قرارداد 1351 مبنی بر تامین حقابه رودخانه هیرمند و بهتبع آن، خشکی هامون به عنوان دریاچهای که حیات سیستان به آن وابسته است، چالشهای فزایندهای را در منطقه سیستان رقم زده است. متاسفانه احداث بند یا سد کمال خان بر روی رودخانه هیرمند و به بهر ه برداری رساندن این بند در افغانستان در اواخر سال 1399 بیشازپیش مشکلات زیست محیطی و اجتماعی را در منطقه سیستان نمایان ساخته است. در این تحقیق سعی گردیده است تاثیر رودخانه مرزی هیرمند بر شرایط آبی منطقه سیستان موردبررسی قرار گیرد.
Machine summary:
محمدمهدی چاری ٢ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/١٢/٠٢ کد مقاله : ٣٦٤٩٦ چکـیده رودخانه مرزی هیرمند(هلمند)که از کوه های هندوکش افغانستان سرچشمه می گیرد، در ابتدای مسیر، رودخانه کوچکی است ، ولی در طول مسیر رودخانه های دیگری از جمله ارغندآب و اورزگان نیز به درون آن می ریزند و رودخانه بزرگ هیرمند تشکیل میشود که پس از حدود ١١٠٠ کیلومتر به دریاچه هامون در سیستان ایران می ریزد.
متأسفانه احداث بند یا سد کمال خان بر روی رودخانه هیرمند و به بهره برداری رساندن این بند در افغانستان در اواخر سال ١٣٩٩ بیش ازپیش مشکلات زیست محیطی و اجتماعی را در منطقه سیستان نمایان ساخته است .
رود خانه هیرمند یکی از این رودخانه هایی می باشد که از مناطق داخلی افغانستان و کوههای بابا سرچشمه گرفته و با عبور از چند استان در داخل خاک افغانستان ،در نهایت به خاک ایران ودریاچه هامون سیستان وارد می شود .
دومین رودخانه پراهمیت ومهم افغانستان ، رود هلمند(که درایران بنام هیرمندشناخته می شود)می باشد که از سنگلاخ یا ٨٠ کیلومتری غرب کابل سرچشمه گرفته و از شمال به جنوب غرب کوهستان های هزاره جات را پشت سر گذاشته ودر گرشک داخل ریگستان های دشت مارگو گردیده ودرنهایت به طرف ایران جریان پیداکرده و به تالاب بین المللی هامون در منطقۀ سیستان می ریزد.
این رودخانه ها مثل خاش رود، فراه رود در کنار رودخانه هیرمند (نه حوضه آبریز) تامین کننده اصلی آب تالاب بین المللی هامون ومنابع آبی سیستان هستند که در طول تاریخ این وظیفه خود را انجام داده اند.