Abstract:
کشورهای مختلف به فراخور ویژگی های متفاوت جغرافیایی که دارند، نقشی چندبعدی در راهبردهای سیاست خارجی بازیگران منطقه ای و جهانی ایفا می کنند. سوریه نیز از این قاعده مستثنا نیست و با توجّه به اختصاصات مختلف جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که دارد، جایگاهی چندبعدی در سپهر سیاست خارجی ج.ا. ایران ایفا کرده است. باوجود اینکه موقعیت راهبردی سوریه در محور مقاومت دیگر ابعاد اهمیت این کشور را متأثر ساخته است، با این حال سوریه از ظرفیت های ژئوکالچری و ژئواکونومیکی بالایی برخوردار است که در صورت توجّه جدی می تواند به کنشگری فعال و چند سویه در راهبردهای سیاست خارجی ایران در آینده بدل شود. این مقاله به روش توصیفی _تحلیلی و با بهره گیری از منابع مختلف کتابخانه ای، در پی پاسخ به این پرسش است که مهمترین فرصت های ژئواکونویکی ایران در فضای پساجنگ داخلی سوریه کدماند؟ یافته بیانگر آن است که سوریه دارای ظرفیت های ژئواکونومیکی مختلفی همچون قرارگیری در کریدور انرژی ایران –عراق- سوریه- اروپا (پرسین پایپ)، کریدور زمینی خلیج فارس- مدیترانه و همچنین محیط مناسبی برای سرمایهگذاری ایران در بخش های نفت و معادن، با توجّه به نیاز سوریه به بازسازی های گسترده بعد از جنگ داخلی است. درواقع سوریه را می توان مکمل ژئواکونومیک ایران در حوزه صدور انرژی و همچنین دسترسی به بازارهای اروپایی دانست.
Different countries play a multi-dimensional role in the foreign policy strategies of regional and global players by taking advantage of their different geographical features. Syria is not an exception to this rule and due to its various geographical, economic, cultural and political specialties, it has a multi-dimensional position in the sphere of foreign policy of Islamic Republic of Iran has played. Despite the fact that Syria's strategic position in the axis of resistance has affected other dimensions of the importance of this country; however, Syria has high geo-cultural and geo-economic capacities, which can turn into active and multi-faceted activism in Iran's foreign policy strategies in the future if given serious attention. This study seeks to answer the question, what are the most important geo-economic opportunities of Iran in the post-civil war environment of Syria using a descriptive-analytic method and using various library sources. The findings indicated that Syria has various geo-economic capacities such as the location in the Iran-Iraq-Syria-Europe energy corridor (Persin Pipe), the Persian Gulf-Mediterranean land corridor, and also a suitable environment for Iran investment in the oil and mining sectors, with paying attention to Syria's need for extensive reconstruction after the civil war. In fact, Syria can be considered as Iran geo-economic complement in the field of energy export as well as access to European bases.
Machine summary:
باوجود اينکه موقعيت راهبردي سوريه در محور مقاومت ديگر ابعاد اهميت اين کشور را متأثر ساخته است ، با اين حال سوريه از ظرفيت هاي ژئوکالچري و ژئواکونوميکي بالايي برخوردار است که در صورت توجه جدي ميتواند به کنش گري فعال و چند سويه در راهبردهاي سياست خارجي ايران در آينده بدل شود.
ir( هرچند تأثير متقابل اقتصاد، سياست و جغرافيا بر يکديگر در طول تاريخ بشري همواره وجود داشته است و موقعيت جغرافيايي تعيين کننده وجود منابع طبيعـي، قلمـرو، فاصـله ، آب وهوا و ساير عوامل مهم در توسعه اقتصادي کشورها بوده است )١٠ :٢٠١٥ ,Gasimli(؛ اما اصطلاح «ژئواکونومي» براي نخستين بار توسط ادوارد لوتواک در سال ١٩٩٠ در مقاله «از ژئوپليتيک تا ژئواکونومي: منطق تعـارض ، دسـتور زبـان تجـارت » ) From Geopolitics to GeoEconomics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce( اسـتفاده شـد ) & Jaeger ٢٤ :٢٠٢٠ ,Brites(.
هرچند بسياري از تحليلگران معتقدند که اين طرح (خط لوله گاز اسلامي) با چالش هاي مختلف ژئوپليتيکي که تحقق آن را در آينده کوتاه مدت و ميان مـدت غيـرممکن مـيکنـد، مواجه است )١٥ :٢٠١٣ ,al-Khatteeb(؛ اما باوجود اينکه انتقال گاز به مديترانه از طريق عراق و سوريه ، موانعي و مشکلاتي پيش رو دارد از جهاتي براي ايران حائز اهميت است .
)2013(, Explanation of the factors influencing the formation of geopolitical territories of the Islamic Republic of Iran, Iranian Journal of International Politics, )1( )In Persian(.