Abstract:
کتابهای منسوب به سلیم بن قیس، متونی روایی با موضوعات تاریخی ـ کلامی هستند که از حدود قرن چهارم قمری، مناقشاتی دربارۀ صحت و اعتبار احادیث آن وجود داشته است. حتی درباره هویت تاریخی سلیم بن قیس، اقوال مختلفی وجود دارد؛ برخی این نام را موهوم یا مستعار میدانند و برخی آن را با شخصیتهای دیگری تطبیق میکنند. درهرصورت، چه کتابهای کنونی سلیم، جعلی باشند؛ و چه اینکه شخصیت وی، هویت تاریخی نداشته باشد؛ اکنون لازم است که پژوهشهایی پیرامون نسخههای خطی این کتاب انجام شود. با بررسی جدیدی که انجام شد، 49 نسخه فیزیکی از کتابهای منسوب به سلیم شناسایی شده و اطلاعات کتابشناختی از آنها در دسترس است. این نسخهها وضعیت پیچیدهای دارند؛ یعنی حدود هفت مدل هستند و هر مدل، تحریرهای مختلفی دارند، بهگونهای که یک حدیث مشترک میان آنها یافت نمیشود. قدیمیترین نسخه موجود از این کتابها، نسخه خطی کتابخانه آیتالله مرعشی با تاریخ 918ق است که ترجمه فارسی نیز دارد. در پژوهش حاضر ضمن معرفی و بررسی این نسخه، به پاسخ این سؤالات پرداخته شده است: 1ـ مشخصات شکلی نسخه کهن سلیم چگونه است؟ 2ـ اطلاعات ویژۀ این نسخه به نسبت مدلهای دیگر کتابهای سلیم چگونه است؟ آیا میتوان این نسخه خطی را از جهاتی تبارشناسی نمود؟
Machine summary:
همچنين ، جداي از اين دست ابهامات ، بايد توجه داشته باشيم که ابعاد مسئلۀ احاديث موجود پيش روي ما از سليم بن قيس ، به سبب کميـت و کيفيـت و نيـز راويـان آن هـا، مختلف و دو دسته هستند؛ يک ، احاديث کوتاه و غيرمطاعني متقدم از سليم که در منابع نخستين اماميه وجود دارند و همگي به نقل از شخص عمر بن اذينه عـن ابـان هسـتند؛ دوم ، احاديث بسيار بلند و مطاعني نسخه هاي خطي چندگانـۀ کتـاب کنـوني سـليم کـه همگي از معمر بن راشد عن ابان بن ابي عياش هستند؛ مگر اسناد برخي نسخه هاي متأخر که نونويس و جعلياند (نک .
قديميترين نسخۀ موجود از کتاب هاي منسوب بـه سـليم ، نسـخۀ خطـي کتابخانـۀ آيت الله مرعشي (شمارة ١٣٢٥٢/١)، به تاريخ دوشنبه ٢ رجب ٩١٨ قمري است کـه در پـژوهش حاضر به معرفي و بررسي آن و پاسخ گويي به اين سـؤالات خـواهيم پرداخـت : ١) مشخصـات شکلي نسخۀ کهن سليم چگونه است ؟ ٢) اطلاعات ويژة اين نسخه به نسـبت مـدل هـاي ديگـر کتاب هاي سليم چگونه است ؟ آيا ميتوان اين نسخۀ خطي را از جهاتي تبارشناسي کرد؟ ١ـ٢ پيشينۀ پژوهش دربارة سليم و کتاب منسوب به او، تحقيقـات متعـددي، پـيش تـر انجـام شـده اسـت و مأخذشناسي نيز دربارة اين موضوع وجود دارد (استادي، ١٣٩٩چ : سراسـر مـتن ).