Abstract:
امروزه همانند دیگر کشورهای اسلامی در جمهوری اسلامی ایران نیز مباحثات بسیاری در خصوص خریدوفروش ارزهای دیجیتال و رمز ارزها (ارز رمزنگاریشده) صورت میگیرد. این پدیده نخستین بار در اواخر سال 2008 میلادی مورد معرفی و استقبال عمومی قرار گرفت. در حال حاضر اگرچه خریدوفروش چنین ارزهایی در جمهوری اسلامی ایران نیز رواج یافته، لکن همچنان از حیث شرعی پیرامون حکم معاملات واحدهای ارزی مذکور با چالش و ابهام مواجه هستیم. بدیهی است در این خصوص نیز همانند بسیاری از مسائل تازه رواج یافته در جامعه، اظهارنظر از ناحیه علماء علوم مربوطه میتواند در شکلگیری تصویر و چارچوبهای آتی مرتبط با موضوع، بیشترین و مؤثرترین سهم را داشته باشد؛ که بیشک ازجمله مهمترین آنها اظهارنظر علماء اسلام و فقهای بزرگ میباشد. اغلب فقها و مراجع یا به فتوا و یا به احتیاط قائل به عدم جواز معامله ارز دیجیتال هستند؛ اما در مقابل، برخی مراجع ازجمله آیتالله خامنهای رهبر انقلاب، بهصورت پیشگام آن را در صورت عدم مغایرت با قوانین جاری کشور مجاز دانستهاند. لذا در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی حکم شرعی معامله ارزهای دیجیتال، با محوریت دیدگاه آیتالله خامنهای خواهیم پرداخت.
Nowadays in the Islamic Republic of Iran, like other Islamic countries, there is a lot of discussion about sales and purchase of digital currencies and cryptocurrencies (cryptocurrencies). This phenomenon was first introduced to the public in late 2008. At present, although the sales and purchase of such currencies is also common in the Islamic Republic of Iran, we still face challenges and ambiguities regarding the legal status of transactions of these currencies. Obviously, in this regard, as well as many new issues in society, commentary by scholars of relevant sciences can have the greatest and most effective contribution in shaping the image and future frameworks related to the subject. Undoubtedly, one of the most important of such contributions is the comments of Islamic scholars and jurists. Most Islamic jurists and authorities either based on fatwas or caution favor prohibition of trade of digital currency. On the other hand, some authorities, including Ayatollah Khamenei, the Supreme Leader of the Islamic Revolution of Iran, have allowed it as a pioneer if it does not contradict the current laws of the country. Therefore, in this article, employing a descriptive method, we will examine the Shari'a ruling on the transaction of digital currencies and some related variables, focusing on Ayatollah Khamenei's point of view.
Machine summary:
چارلز دبلیو ایوانز در سال 2015 در مقاله خود تحت عنوان بیت کوین در امور مالی و بانکداری اسلامی، ویژهنامه بانکداری اسلامی، مورخ چهارشنبه 24/07/1398؛ به بررسی جایگاه ارز دیجیتال بیت کوین در بانکداری اسلامی پرداخته است؛ و معتقد است که بیت کوین باقاعده ممنوعیت ربا در اسلام نسبت به پولهای حاکمیتی تطابق بیشتری دارد؛ و اینچنین اظهار میکند که در پولهای حاکمیتی با پدیده خلق پول و بهتبع آن کاهش ارزش پول مواجه هستیم و این امکان وجود ندارد که اگر کسی مبلغی قرض نماید به همان میزان پس دهد؛ چراکه ارزش پول با مرور زمان و خلق پول توسط دولت تغییر نموده است؛ اما مسأله خلق پول و کاهش ارزش پول در ارزهای دیجیتال وجود ندارد و فقط با مرور زمان استخراج میگردد.
آنچه از جهت تحلیلی در مورد فتوای رهبر انقلاب آیتالله خامنهای میبایست موردتوجه قرار گیرد این است که صدور چنین فتوایی دربردارنده چند نکته است؛ نخستین نکته آنکه هیچگونه حکم تحریم و ممنوعیت کلی درباره خریدوفروش و استفاده از ارزهای دیجیتال به چشم نمیخورد؛ زیرا اگر چنین بود، ایشان نیز مانند سایر فقها و مراجع مورداشاره، بهصراحت حکم به حرمت و ممنوعیت معاملات ارز دیجیتال میدادند.
همچنین صدور این حکم زمینه لازم را برای شکلگیری قانون خاص مربوط به این حوزه توسط مجلس، با توجه به جایگاه حاکمیتی ویژه ولیفقیه نسبت به سایر مراجع فراهم خواهد کرد؛ و ازنظر نگارنده نیز دیدگاه ایشان بر اساس مقتضیات روز جامعه و این حقیقت که نمیتوان از حرکت پایگاه رسمی اطلاعرسانی دفتر آیتالله هادوی تهرانی:http://hadavi.