Abstract:
شب نامه نویسی به عنوان شکل کم هاینه ای از اعتراف، همواره در جنبش ها ی اعتراضی
تاریخ معاصر مورد توجه بوده است. پرسش های اساسی این پژوهش عبارت اند از اینکه آیا
شب نامه نویسی در جریان جنبش های اعتراضی تنباکو و مشروطیت منحصر به استفادة
چند انجمن سیاسی لومپن بوده و فاقد ارزش و اثرگذاری ارزیابی می گردد؟ یا اینکه این
رسانه از تاثیرگذارترین رسانه های عصر مشروطه است؟ دستاوردهای این پژوهش نشان
می دهند که کارنامة این رسانه را می توان به دو دورة مختلف و متمایا تقسیم نمود. ابتدا
فعالیت در عصر استبداد و دوران سانسور مطبوعات و در راستای پیشبرد اهداف این
جنبش ها و دوم فعالیت در دوران بعد از انقلاب و حرکت در جهت اهداف جریانات
مخالف مشروطه و حفظ منافع شخصی افرادی خاص. به عبارت دیگر، این تنوع و دوگانگی
کارکرد موجبات دو نوع داوری متضاد در خصوص ماهیت و تاثیرگذاری این رسانه در
جریان این جنبش های اعتراضی گردیده است. پژوهش حاضر با اتکای به اطلاعات موجود
در منابع تاریخی و با رویکردی توصیفی تحلیلی، قصد دارد که تاثیر و تاثر این رسانه را -
در مراحل مختلف جنبش های تحریم تنباکو و مشروطیت مورد ارزیابی قرار دهد.
Writing secret pamphlets, as a low-cost form of protest, has always been of interest in the protest movements of contemporary history. The main questions of this research are: writing secret pamphlets have been limited to the use of Several groups of lumpenproletariat during the tobacco protest and constitutional revolution, and it is evaluated without value and impact? Or it is one of the most effective media of the constitutional era? The results of this study show that the record of this media can be divided into two different and distinct periods. First, activities in the era of tyranny and the era of press censorship and in order to advance the goals of these movements, and second, activities in the post-revolutionary period and moving towards the goals of the anti-constitutional currents and protecting the personal interests of certain individuals. In other words, this diversity and duality of function has led to the formation of two conflicting judgments about the nature and effectiveness of this medium during these protest movements. The present study intends to evaluate the impact of this medium in different stages of the tobacco protest and constitutional revolution by relying on the information contained in historical sources and with a descriptive-analytical approach
Machine summary:
پرسشهای اساسی این پژوهش عبارتاند از اینکه آیا شبنامهنویسی در جریان جنبشهای اعتراضی تنباکو و مشروطیت منحصر به استفادة چند انجمن سیاسی لومپن بوده و فاقد ارزش و اثرگذاری ارزیابی میگردد؟ یا اینکه این رسانه از تأثیرگذارترین رسانههای عصر مشروطه است؟ دستاوردهای این پژوهش نشان میدهند که کارنامة این رسانه را میتوان به دو دورة مختلف و متمایز تقسیم نمود.
در جریان جنبشهای مردمی تنباکو- مشروطیت، معترضان به نظام استبدادی بهسوی تشکیل انجمنهای سری، تشکیلات مخفی و در ادامه اعلام مراتب نارضایتی و اعتراضات خود بهصورت پنهانی و مخفیانه رفتند، زیرا سایر ابزارهای اطلاعرسانی، همچون روزنامهنویسی و چاپ و نشر کتاب بهراحتی در معرض هجمه عناصر ارتجاعی و مستبد قرار داشت.
به موضوع شبنامه و شبنامهنویسی در بیشتر آثاری که به جنبشهای اجتماعی معاصر ایران پرداختهاند اشاره شده است، ولی تنها در موارد محدودی از پژوهشهای سالهای اخیر به این پدیده بهصورت ابژه و موضوع تحقیق توجه گردیده است.
برخی از این اعلامیهها به امضای گروهای سیاسی یا طبقهای از مردم منتشر میگردیدهاند، ولی تعدادی نیز بدون امضا یا دارای امضای مستعار بودند و لذا تنها از محتوای آنها میتوان دریافت که به چه گروه یا طبقهای تعلق دارند.
ابتدا فعالیت این رسانه در جهت کمک به پیشبرد اهداف مبارزات جنبشها در عصر استبداد سیاسی و سانسور-در حوزة نشر کتاب و انتشار مطبوعات- و دور دوم فعالیت جریان شبنامهنویسی که در عصر بعد از انقلاب و زمان برچیده شدن استبداد صغیر و اقتدار مجلس شورای ملی است.